Yumurtlama dönemi, sağlıklı kadınlarda görülen, ergenlik döneminde başlayarak, menopoz dönemine kadar devam eden, yumurtanın içinde bulunduğu folikül adı verilen kesecikten tüplere bırakılması ile oluşan dönemdir. Özellikle gebelik planlayan çiftler için önemli olan bu dönem, üreme çağında her ay gerçekleşen adet döngüsü içinde gerçekleşir. Yumurtlama döneminde, rahmin içine açılan tüplerde bulunan yumurta, erkek üreme hücresi olan sperm ile bir araya geldiğinde döllenme gerçekleşir ve embriyo meydana gelir. Döngünün bu aşamasında kadın vücudu sinyali alır ve salgılanan hormonların etkisi ile kendini oluşan gebelik için hazırlamaya başlar. Gebelik oluşmadığı, döllenme olmadığı durumlarda adet döngüsü devam eder ve her ay yumurtlama dönemi tekrar ederek olası gebelik için hazırlanır. Kadın yumurtlama dönemini daha net anlayabilmek için adet döngüsünde neler yaşandığını bilmek gerekir.
Yumurtlama dönemi nedir?
Kadın yumurtlama dönemi, yumurtalık rezervinde bulunan ve hormonların etkisiyle olgunlaşan yumurtanın, ortalama olarak 28 günde bir olan adet döngüsünün tam ortasına denk gelen zamanda tüplere bırakılması ile gerçekleşir. Yumurtaların olgunlaşması, ilk gün görülen adet kanamasını takip eden 6. günde başlayarak salınımının gerçekleştiği 14. güne kadar devam eder. Her ay yaklaşık olarak 3 ile 30 yumurta olgunlaşır ve içlerinden en olgun yumurta salınır. Gebelik için gerekli olan yumurtanın salınımı 24 saat surer. Yumurtlama dönemi boyunca çoğunlukla tek bir yumurta tüplere salınsa da bazen 24 saat içinde birden fazla yumurta da salınabilir. Yumurta döllenmenin gerçekleşmediği durumda yaklaşık 12 ile 24 saat kadar canlı kalabilir. Ancak bu durum gebeliğin yalnızca bu 24 saatte olacağı anlamına gelmez. Bu durumda akla yumurtlama dönemi dışında hamile kalınır mı sorusu gelir. Erkek üreme hücresi sperm, kadın vücudunda 4 ya da 5 gün kadar canlı kalabilir. Yumurtlama döneminden önceki 5. günde girilen cinsel ilişki sonucunda da, fallop tüplerinde bulunan sperm hücresi, salınan yumurtayı dölleyebilir. Yani yumurtlama dönemi dışında da hamile kalınabilir. Döllenmenin gerçekleşmemesi durumunda ise 24 saat canlı kalabilen yumurta, vücut içinde çözünür. Yaklaşık olarak 14 gün sonra oluşan adet kanaması sırasında rahim dokusu ile birlikte vücuttan atılır.
Yumurtlama dönemi belirtileri nelerdir?
Yumurtlama dönemi belirtileri her ay düzenli olarak hissedilen bir durum olmamakla birlikte, belirtilerin olmaması yumurtlamanın gerçekleşmediği anlamına da gelmez. Bazı kadınlar bu belirtileri daha yoğun hissederken, bazıları hiç hissetmeyebilir. Karnın alt bölgesinde ağrı, yumurtlama döneminde kadınlar arasında yaygın olarak hissedilir. Yumurtanın olgunlaşması ve içinde bulunduğu folikül yüzeyini germesi ile oluşan bu ağrıya, bazen yumurtanın fallop tüplerine atılması sırasında oluşan yanma hissi de eşlik edebilir. Yumurtlama dönemini takip edenlerin sıklıkla başvurduğu bir yöntem de sabah uyanır uyanmaz yapılan vücut sıcaklığı ölçümüdür. Bazal vücut ısısı olarak adlandırılan ısı, progesteron hormonunun etkisiyle bir miktar artar. Yumurtlamayı takip eden 24 saat boyunca normalde olduğundan yaklaşık olarak 0,5 derece daha yüksektir. Yumurtlama döneminde görülen bir diğer değişim de servikal mukus olarak tanımlanan vajinal akıntıda görülen değişimdir. Adet döngüsünün ortasına denk gelen yumurtlama dönemi yaklaştıkça, vajinal akıntının hacmi artar, kaygan, şeffaf ve uzayan yapıdadır. Diğer yumurtlama dönemi belirtileri, memelerde hassasiyet, cinsel istek artışı, karın bölgesinde şişlik, tat ve kokulara karşı hassasiyet, rahim ağzı açıklığında görülen artıştır.
Yumurtlama dönemi kaç gün sürer?
Yumurtanın olgunlaşıp içinde bulunduğu folikülden çıkması ve mobilize olması 6 gün kadar sürse de, yumurtlama yaklaşık olarak 24 saat surer. Yumurta, folikülden çıkıp fallop tüplerine ilerledikten sonra yaklaşık 24 saat canlı kalabilir. Bu yüzden gebe kalmak isteyenlerin adet döngülerini dikkatli takip etmeleri önemlidir. Yumurtlama dönemi hesaplama işlemi için ovulasyon takvimi tutmak son derece önemlidir. Her 28 günde bir düzenli olarak adet gören bir kişide yumurtlama, adet periyodunda görülen ilk kanamanın ardından geçen 14. günde gerçekleşir. Kişi gebe kalmak istiyorsa adet kanamasını takip eden 9. günden itibaren cinsel ilişkiye girmelidir. Bu, yumurta ile spermin karşılaşma şansını artırır. Kadın vücudunda 4-5 gün canlı kalabilen sperm hücresi, yumurtlamanın gerçekleştiği gün yumurtayı dölleyerek gebelik sağlayabilir. Bu noktada takip edilmesi gereken hususlardan biri adet döngüsünün kaç günde bir gerçekleştiğidir. 21 ile 35 gün arasında görülen adet kanamaları normal kabul edilir. Bu yüzden kişinin kendi adet döngüsünü detaylı olarak takip etmesi, yumurta dönemini hesaplamak için ovulasyon takvimi üzerinde not alması önemlidir. Yumurtlama döneminde oluşan belirtiler üzerinden tahminde bulunmak yanıltıcı olabilir. Yumurtlama zamanını takip etmek ve gebelik için ideal zamanı yakalamak için başvurulan bir diğer yöntem de yumurtlama testidir. Ovulasyon gerçekleşmeden önceki 24 ile 36 saat içinde idrarda artış gösteren luteinizan hormon (LH) düzeyinin ölçümü ile yapılan test sayesinde doğurganlığın yüksek olduğu dönem belirlenebilir. Uzman hekime başvurarak da yumurtlama dönemi takibi konusunda yardım alınabilir. Kabaca ovulasyon takvimi tutarken bilinmesi gerekenler;
- Kadınlar arasında veya aynı kadında adet döngüleri değişkenlik gösterebilir. Eğer değişken döngüler varsa ortalama döngü uzunluğu hesaplanabilir. Örneğin döngü uzunlukları 28,32,27 gün olduysa, 29+31+27=87 ,87 gün 3’e bölününce, 29 gün bu hastanın ortalama döngü uzunluğudur.
- Kabaca yumurtlama dönemini hesaplamak için, yumurtlamanın adetten 14 gün önce gerçekleştiğini bilmek önemlidir.
- Örneğin 28 günlük döngüsü olan bir kadın için, yumurtlama günü 14. gün, olup en üretken dönemi 12, 13, 14. günlerdir.
- Ya da 21 günlük döngü varsa, yumurtlama 7.günde (21-14=7) gerçekleşir ve üretken dönemi, 5,6,7. günlerdir.
- Çok düzensiz adet gören kadınlar için, fertil dönemi hesaplamak kolay değildir. Bu durumda 2-3 günde bir beraber olmaları önerilir.