Kadınlarda yumurtalık östrojen ve progesteron hormonları üreten önemli bir organdır. Rahmin her iki tarafında alt karın bölgesinde bulunurlar. Bazen yumurtalıklarda kist denen sıvı dolu bir kese gelişebilir. Birçok kadın yaşamları boyunca en az bir kist geliştirir. Çoğu durumda, kistler ağrısızdır ve hiçbir belirti göstermez. Yumurtalık kistleri genelde fonksiyon bozukluğu yapmaz. Bu nedenle çoğu zaman fark edilmeden oluşup kaybolur.
Yumurtalık kistlerinin sebepleri nedir?
Yumurtalık kistlerinin en sık sebebi; hormonal düzensizliklerdir. Normalde her adet döneminde overler içinde yumurta hücresini taşıyan ve boyutları 3 cm’ye ulaşabilen folikül adı verilen kist oluşur. Sonra bu kist çatlar ve yumurta açığa çıkar. Eğer yumurta döllenmezse 14 gün sonra adet şeklinde atılır. Ancak kadında hormonal düzensizlik varsa yumurta taşıyan kistler çatlamaz ve büyümeye devam ederek folikül kistini oluşturur. Gençlerde en sık rastlanan yumurtalık kist tipi folükül kistidir. Genelde bulgu vermezler ancak adet gecikmesine neden olabilmektedir. Büyüklükleri genelde 2-3 santimetredir ve tedavi gerektirmez. Herhangi bir komplikasyon yaratmazlar. Bazı zamanlarda kistin küçülmesini için doğum kontrol hapları kullanılabilir.
Yumurtalık (over) kistlerin belirtileri nedir?
Yumurtalık kistleri çoğu kez bir şikayete neden olmaz. Genellikle rutin kontroller esnasında tespit edilir. Ağrı nadir görülür. Nadir olarak kistler kendi etrafında dönerse (torsiyon) ya da patlarsa (rüptür) şiddetli ağrı oluşumu söz konusu olabilir. Adet düzensizliği, karında şişkinlik ve ağrı, sindirim sistemi bozuklukları ve idrar yolu şikayetleri de olabilir.
Yumurtalık kistleri çeşitleri:
- İnklüzyon kisti (fonksiyonel olmayan kist)
- Follikül kisti
- Korpus luteum kisti (yumurtlama sonrası oluşan kist)
- Teka-lutein kisti (aşırı hormone salgısına bağlı kist)
- Gebelik luteoması
- Dermoid kistler (saç, yağ ve diğer dokulardan oluşan kist)
- Endometriomalar (çikolata kisti)
Yumurtalık (over) kistleri kötü huylu mudur? Çocuk sahibi olamama nedeni olabilirler mi?
%80-85 yumurtalık (over) kist iyi huyludur ve genellikle 20-44 yaş arası kadınlarda görülür. Eğer oluşum sebepleri hormonal düzensizlik ise kısırlığa neden olabilirler.
Yumurtalık (over) kistleri nasıl teşhis edilir?
Yumurtalık (over) kistinin tanısı için muayene ve ultrason yeterlidir. Kanser şüphesinde ya da ayırıcı tanı amaçlı ileri radyolojik tetkikler istenir.
Yumurtalık (over) kistlerinin tedavi yöntemleri nelerdir?
Tedavi yumurtalık kistinin cinsine göre değişir. Basit kistler genelde takip edilir ve küçülmeleri için doğum kontrol hapları kullanılır. İltihabi kistlerde antibiyotik tedavisi uygulanır. 8-10 cm’yi geçen ya da sürekli büyüyen, ultrason ve kan testlerinde kötü huylu olma ihtimali yüksek kistler ise ameliyat ile alınır. Doktorunuz, kist kendi kendine yok olmazsa veya büyürse kisti küçültmek veya çıkarmak için cerrahi tedavi önerebilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Pınar Kadiroğulları