Sifiliz diğer adı ile frengi, Trepanoma Pallidum adlı mikrobun yol açtığı, multiorgan tutulumu ile gidebilen sistemik bir hastalıktır. Cinsel yol ile bulaşan bir enfeksiyondur. Tedavi edilmez ise iç organlarda hasara neden olarak ölüme neden olabilir.
Nasıl bulaşır ?
Sifiliz cinsel yol ile bulaşır. Derideki taze lezyonların sızıntıları, meni ve vajen salgıları,vajinal, oral ve anal yol ile bulaşabilir. Anneden bebeğine de geçebilir. Kan transfüzyonu yapılan hastalarda transfüzyon esnasında da bulaşabilir. Sifilizli bir hastanın eşyalarının kullanılması da bulaş nedeni olabilir. Uyuşturucu bapımlılarında ortak iğne kullanımı bir diğer yoldur. Enfeksiyon özellikle ilk yılda çok bulaşıcı olup ilerledikçe bulaşıcılık azalır.
Kimlerde görülür ?
Korunmasız cinsel ilişkide bulunan her yaşta insanda görülebilir. Birden fazla cinsel partneri olanlar, sifiliz lezyonlarına temas edenler ve bağışıklığı zayıf olanlarda görülebilir. Hasta kişiler ile cinsel temas edenler en sık görüldüğü gruptur.
Sifiliz hastalığının aşamaları nelerdir ? Aşamalara göre hastalığın belirtileri nelerdir ?
Frengi başlangıçta hafif bulgular ile ortaya çıkar. Hasta iyileştiğini düşünebilir. Ancak hastalığın 3 evresi mevcuttur.
Temastan yaklaşık 3 hafta sonra bakterinin bulaştığı cinsel organın etrafında düzgün kenarlı, ağrısız, kırmızı bir kabartı oluşur. Komşuluğunda lenf nodu bulunabilir. Tedavi edilmese bile 3-6 hf içinde kabartılar kaybolur. Hasta iyileştiğini düşünür ancak bakteri tüm vucüda yayılmaktadır. Böylece hastalığın 2. Dönemi başlar. Bu dönemde grip benzeri belirtiler görülür; ateş, halsizlik, kas eklem ağrıları, boğaz ağrısı gibi. Bu dönemden sonra da hastalık uyku dönemine geçer. Hastada hiç şikayet oluşmaz. 3. Evre ise başlangıçtan yaklaşık 3-15 yıl sonra ortaya çıkar. Bu dönem 3 farklı şekilde görülebilir;
Gomlu sifiliz denilen yumuşak tümör benzeri kabartılar ciltte hatta kemiklerde ve iç organlarda bile görülebilir. Nörosifiliz de ise hastalık sinir sistemini etkiler ve felç, his kaybı, bunama, psikiyatrik bozukluklar yapabilir. Kardiyovasküler sifiliz de ise , aorttu tutabilir ve anevrizma yapabilir. Bu evre ölümcül olabilir. Bir de hamile kadınlarda sifiliz mevcut ise erken doğum riski, bebekte deformite ve ölüm riski çok fazladır.
Nasıl teşhis edilir ?
Şankr adı verilen lezyonlardan sıvı örneği ve hastadan kan örneği alınarak tespit edilir. Lezyonlar ve fizik muayene teşhisde yardımcıdır. İleri evre sifilizde omirilik sıvısı alınarak sinir sistemine yayılım durumu da kontrol edilir.
Frengi şüphesi olan hastalarda diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda araştırılır. Klamidya,bel soğukluğu, hıv vs. Gibi.
Tedavisi nasıldır ?
Tedavi de antibiyotikler kullanılır. Tedavi ile enfeksiyonun neden olduğu hasarlar giderilmez. Frenginin neden olduğu komplikasyonlar ayrıca tedavi edilir. Penisilin genellikle tedavide kullanılan antibiyotiktir. Hastaların partnerleri de tedavi edilmelidir. Tedav ile frengiye karşı koruyuculuk kazanılmaz. Hasta tekrar frengi olabilir.
Tedavi edilmediğinde nelere yol açar ?
Beyin ve merkezi sinir sistemi hasarları, göz , kalp damar, karaciğer hastalıkları,kemik ve eklem hastalıklarına yol açabilir. Sinir hasarı sonucu güçsüzlük, yürüme zorluğu, dengesizlik, hafıza güçlüğü, hezeyanlar, delirium olabilir.
Frengi geçiren bir kişi nelere dikkat etmelidir?
Cinsel ilişkiye girilecekse korunma yöntemleri muhakkak kullanılmalıdır. Kondom mutlaka kullanılmalı ve yırtık olmadığından emin olunmalıdır. Partnerinize bilgi vermeniz doğru olacaktır. Tek eşlilik riski azaltır. Aktif lezyon var ise cinsel ilişkiden kaçının.
Tedaviden sonra korunmak için ne yapılır ?
Sifiliz cinsel yol ile bulaşmaktadır ve hastaların hiç bir görünür lezyonu olmasa bile hastalığı bulaştırabilir. Bu nedenle kimin hasta olduğunu anlamak güçtür. Korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak, çok eşli olmamak, kondom kullanmak, seks oyuncakları kullanmamak gerekir. Şüpheli her durumda doktor kontrolü olmak gerekir.